Read this article in English

Mijn 30-notige muziekdoos

Geschreven tussen 29 april en 17 mei 2020

Hoofdstuk 1 - Inleiding

Op 1 februari 2019 zijn we met mijn studievereniging, U.S.C.K.I. Incognito, naar Museum Speelklok gegaan. Dit vond ik heel leuk! Een van m'n lievelingsdingen daar was de Pling Plong. Dit is een muziekdoos waarvoor je je eigen melodietjes kunt programmeren. Ik heb daar een hele tijd mee gespeeld, met het doel om het begin van de intro van Yoshi's Island na te maken. En uiteindelijk is dat gelukt! Ik heb toen met mijn mobieltje een video opgenomen. :)


Het weekend daarop heb ik het wereldwijde web afgezocht om te zien of ik zelf zo'n muziekdoos zou kunnen kopen. Ik geloof dat ik uiteindelijk de 30-notige muziekdoos van Grand Illusions gevonden heb, maar op dat moment hoefde ik 'm eigenlijk niet te hebben. Ik had namelijk al iets anders in gedachten om voor m'n verjaardag te vragen (dit :D), en ging ervan uit dat ik later wel weer aan de muziekdoos zou denken.
Toen ik het later echter weer wilde bekijken moest ik opnieuw grote moeiten doorstaan om te vinden waar je de muziekdoos kon krijgen. :P Maar die keer heb ik de pagina gebladwijzerd. ;)
Recenter leerde ik de Deense groep Wintergatan kennen, die de Marble Machine gemaakt heeft. Ik kwam er later achter dat de voorman daarvan ook geïnspireerd was door Museum Speelklok! Nog recenter zag ik een video van TomBobBlender (die gast die viraal ging met Mario Paint video's), die blijkbaar een 30-notige muziekdoos van Grand Illusions had aangeschaft.
Toen besloot ik om 'm voor m'n 21ste verjaardag te vragen. :)

Van tevoren had ik een lijstje gemaakt met muziekjes waarvan ik dacht dat ze goed zouden werken op een muziekdoos. Bovenaan stond de intro van Harvest Moon: Friends of Mineral Town, die ik een poosje geleden (opnieuw) had geleerd op de piano, nadat ik erachter was gekomen dat ik de muziek kon rippen.
Ik heb deze gratis en eerlijk gezegd behoorlijk middelmatige tool gebruikt om te kijken of het zou werken, en kwam erachter dat er twee plekken waren waar dezelfde noot twee keer achter elkaar gespeeld zou moeten worden. Dit probleem herkende ik, want toen ik de intro van Yoshi's Island had nagemaakt in he museum had ik de noten eerst ook te dicht op elkaar geponst.
Ik ging ervan uit dat ik het zou kunnen oplossen door in het hele stuk de afstand tussen de noten te verdubbelen, en de muziekdoos dan op dubbele snelheid te zwengelen, maar ik wist niet of het mogelijk was om zo snel te zwengelen. ;)
Ik besloot om contact op te nemen met TomBobBlender. Volgens zijn Overpagina op YouTube was Skype de beste manier om hem te bereiken, maar het bleek dat dat gedateerde informatie was (gelukkig ;)). Toen ik m'n berichten opnieuw had verstuurd via Discord kreeg ik een behulpzame reactie. :)


Mijn 21ste verjaardag was op 28 april, en toen kreeg ik inderdaad de muziekdoos! :D

In een ander doosje zaten 10 ongebruikte, met notenlijntjes bedrukte, papierrollen, en in nog een andere zaten er nog twee en eentje die al geprogrammeerd was. Dit is die laatste:

Hoofdstuk 2 - De muziek muziekdoosvriendelijk maken

Het muziekje van Harvest Moon dat ik na wilde maken is erg geschikt voor deze muziekdoos. Als ik de bladmuziek transponeerde van D-groot naar C-groot waren alle gebruikte noten beschikbaar op de 30-notige muziekdoos (de meeste muziekdozen hebben slechts 15 of 20 noten, dan zou het wellicht lastiger zijn geworden!). De transpositie zelf zorgde er uiteindelijk ook nog eens voor dat de muziekdoos dichter bij het originele muziekje kwam, want het bleek later dat de muziekdoos meerdere noten te hoog is gestemd (met opzet, neem ik aan :P).
Maar zoals naar verwezen in hoofdstuk 1 wordt aan het eind van het stuk twee keer dezelfde toon twee zestiende noten achter elkaar gespeeld.

Ik heb beide problematische paren rood gemaakt.

Zoals ik al zei in hoofdstuk 1 had ik het idee om de noten verder uit elkaar te ponsen en het muziekje dan op dubbele snelheid te zwengelen. Dus voordat ik na ging denken over oplossingen in de bladmuziek, heb ik een strook papier uit een of ander bouwplan gesneden om op te experimenteren. Het was een flinke puzzel om uit te vogelen hoe ik kon experimenteren zonder het eigenlijke muziekdoospapier te verspillen. :P Uiteindelijk heb ik het geponste stuk dat ik erbij had gekregen over mijn zelfgesneden papier heen gelegd, waarmee ik dan met flink heen en weer schuiven en visueel uitmeten de noten op ongeveer de goede plek intekende.

In de afbeelding hierboven heb ik de belangrijkste experimenten gemarkeerd:
1: Wordt een herhaalde zestiende noot inderdaad niet afgespeeld? Nee.
2: Wordt een herhaalde achtste noot altijd wel afgespeeld? Zeker.
3: Kan ik snel genoeg zwengelen om kwartnoten te laten klinken als achtste noten? Absoluut niet...
Dus ik moest de problemen toch maar anders oplossen. Het was ook jammer van het papier geweest om het dubbel zo lang te maken. ;)


Nogmaals de afbeelding zodat je niet naar boven hoeft te scrollen.

Het tweede problematische paar was makkelijk op te lossen: omdat de tweede noot de bovenste noot van een akkoord is kon ik hem een octaaf naar beneden verplaatsen. Op deze manier voelt het iets anders, omdat het tweede akkoord nu hoger is dan het eerste in plaats van lager, maar dat valt nauwelijks op.

De groene noot is een octaaf omlaag geplaatst.

Het eerste paar was een groter probleem. De zestiendenotenbasmelodie bleek erg belangrijk voor de voortgang van het stuk, en als ik de vierde noot weghaalde of een octaaf omlaag plaatste klonk het veel minder goed. Ik heb ook geprobeerd om dat niet alleen in de problematische maat te doen maar ook in de twee maten ervoor, zodat het minder zou opvallen, maar dan klonk het stuk heel anders dan normaal.

Toen ik het bedacht dacht ik dat dit de beste oplossing zou zijn, maar ik vind dat het niet goed klinkt.

Ik had nog een creatief idee dat écht slecht werkte, maar uiteindelijk heb ik besloten om de noot in kwestie gewoon maar weg te laten in de melodie. Nou ja, ik zou hem niet weg hoeven laten natuurlijk, want ook als ik hem wel zou ponsen zou hij niet klinken. ;)

Ik hoopte dat de missende noot bij het afspelen op de muziekdoos niet zo zou opvallen, omdat een muziekdoos zoveel galmt, en je zodoende de toon op het moment dat hij zou moeten spelen wel hoort, omdat hij net in de bas is gespeeld. Aan het eind van hoofdstuk 4 zal je zelf kunnen bepalen of het opvalt of niet. ;)

Hoofdstuk 3 - De eerste helft van de muziek ponsen

Als je een muziekje maakt voor zo'n muziekdoos is het aan te raden om de noten eerst op het papier te tekenen, voordat je ze ponst. De onderkant van de pons is doorzichtig waardoor je kunt zien waar je ponst, maar het is nog steeds vrij moeilijk om te zien waar je bent met de pons eroverheen. Bovendien is het als je de noten eerst intekent makkelijker om fouten te herstellen.
Om zeker te weten dat alles goed ging en omdat het eigenlijk al best laat was heb ik op de eerste ponsavond alleen het allereerste begin van het stuk gemaakt.

Je ziet dat ik van een andere strook het begin af heb gesneden, zodat ik makkelijker zou kunnen zien welke lijn op het papier met welke noot correspondeerde. Ik leg in hoofdstuk 4 uit waarom ik het zo kronkelig heb afgesneden.
Het is maar goed dat ik met een klein begin begonnen was. Ik had namelijk een fout gemaakt, die je op de afbeelding hierboven al kunt zien maar welke me veel tijd kostte om te ontdekken. Ik kon echter wel zeer duidelijk horen dat er iets mis was:


Het duurde even totdat ik doorhad wat er aan de hand was – ik bedoel, totdat ik dácht dat ik wist wat er aan de hand was. :P

Let op het midden van het notenaanbod. Ik las dit als "G1, G#1, A1, A#1, B1, C#2, C2, D#2, D2, E2", enzovoorts. Zodoende had ik ongemerkt de noten C en D een halve toon te hoog geponst. Ik dacht echter dat dit door een fabricatiefout kwam. xD En dat deden m'n moeder en m'n zusje ook, toen ik het aan ze liet zien... totdat ik uiteindelijk zag dat de kruizen en mollen vóór de letters zijn gedrukt, en in superscript. Ik denk niet dat ik dit ooit ergens anders heb gezien, terwijl het wel vaak voorkomt dat een kruis rechts van de letter in subscript wordt gedrukt... ¯\_(ツ)_/¯

Hoe dan ook, nu moest er een probleem opgelost worden! Maar dat gaf niet, want je kunt wel degelijk fouten verbeteren bij het maken van muziekdoosdeuntjes. :)
Ik heb washitape gebruikt om over de fout geponsde gaten heen te tapen, en daarna nieuwe gaten geponsd, op de goede posities. ;)

Ziet er goed uit, toch? ;D
Nu kon ik (inmiddels wel een dag of twee later) verder met de rest van de noten. Ik heb eerst de melodielijn gedaan, en daarna de bas, zodat het makkelijker was om bij te houden waar ik was (ik ken zowel de melodie als de bas uit m'n hoofd, omdat ik het op de piano kan spelen). Het intekenen van de noten kostte eigenlijk best weinig tijd, tot mijn verrassing!
Zelfs het ponsen ervan ging best snel, maar het voelde wel goed. :D De pons is erg makkelijk in gebruik, met slechts één ergernis: het cirkeltje papier dat je net geponst hebt blijft best vaak steken aan het snij-oppervlakte. Als dat gebeurt blijft hij ook nog eens best vaak steken ín het gat, zodat je niet meer kunt zien waar je ponst.

Frappant genoeg lukte het me niet om het probleem te reproduceren op m'n oefenstrook, dus dit is in scène gezet. :P
Om 'm los te krijgen moet je de pons van de strook afhalen en ermee schudden. Geen probleem, maar dat is wel hetgeen wat het ponsproces significant vertraagd heeft. :P

Ik heb de eerste helft die avond nog afgekregen!

In de op twee na laatste maat had ik wel een noot op de verkeerde plek getekend (weer een D#2 in plaats van een D2 ;)), maar dat had ik direct door, zodat ik het kon verbeteren voor het ponsen. :)

Natuurlijk heb ik het uitgeprobeerd, en het klonk goed! Maar dat hoor je later.

Hoofdstuk 4 - De tweede helft van de muziek ponsen

De tweede helft van het stuk introduceert gebroken akkoorden, die op een muziekdoos erg goed werken!

De kronkelige lijn duidt aan dat je de noten een beetje uit elkaar moet aanslaan, van onder naar boven.
Op bepaalde plekken worden twee noten zelfs van boven naar beneden gespeeld!

Merk op dat sommige van de kronkelige lijnen naar beneden wijzen.

Ik wilde voordat ik begon met ponsen weten op welke afstand de individuele noten zouden moeten staan van elkaar. Hiervoor heb ik de bouwplanstrook weer gebruikt. De eerste keer heb ik de gepaste afstanden gewoon gegokt, en eigenlijk klonk het toen direct goed.
Maar voordat ik de noten überhaupt kon intekenen moest er iets anders gebeuren... want zoals je misschien aan het eind van hoofdstuk 3 is opgevallen had ik het eind van de strook bijna bereikt. Maar ik kon Wintergatan's muziekdoostutorialvideo volgen om twee stroken aan elkaar te plakken! Ik heb m'n zusje gevraagd om me te helpen, en dat wilde ze graag! Gelukkig maar, want het was best lastig! En ik ben wat betreft fysiek knutselen niet zo praktisch. ;)

Om te beginnen moesten we de eerste strook aan de tafel vastplakken. Tja... dat leek ons niet zo'n goed idee, vooral niet omdat we later in de stroken zouden gaan snijden. :P Dus ik heb de cornflakesdoos gepakt die ik ook als ondergrond had gebruikt bij het snijden van het gidsstrookje. ;)
Toen moesten we de tweede strook, waar ik de gids uit had gesneden, gelijk leggen met de eerste. De reden dat ik het gidsstrookje zo kronkelig had afgesneden was dat we nu alle lijntjes konden zien (dat had ik ook uit Wintergatans video ;)). Nu moest de tweede strook over de eerste strook heen, en aan de tafel vast, geplakt worden. Hierbij was ik wel erg blij dat we vier handen ter beschikking hadden! ;) Nu zag het er zo uit:

Het horizontale tapeje zit op de plek waar de tweede strook begint (zie de kronkelige rand).
Nu moesten we schuin door beide stroken snijden. Ik had er moeite mee om uit Wintergatans video te halen wat nou precies de bedoeling was (misschien omdat hij dat stukje van de video versneld heeft :P), maar m'n zusje had het direct door. Dus we hebben de snee gemaakt, die het linkeruiteinde van de tweede strook en het rechteruiteinde van de linkerstrook afsneed.

Tja... we hebben een fout gemaakt. xD
Zoals je ziet hadden we de eerste strook verder onder de tweede moeten schuiven, want nu is er een stuk van de tweede strook zonder lijntjes overgebleven. Maar m'n zusje heeft het opgelost. :D

Dit had ik zelf ook wel kunnen doen, maar zij had er zin in, en zij heeft een vaste hand. ;)
Nu konden we over de snee heentapen en de stroken weer losmaken!

Ik besloot om eerst de maten die over het scharnier heen zaten te ponsen, om zeker te weten dat daar geen problemen mee waren, en zodat ik kon horen of de afstand in de gebroken akkoorden goed was, nu ik die ergens op kon baseren (op m'n teststrook zaten geen lijntjes).
En het werkte probleemloos!

Mooie tape, toch? :D
Ik ben op een roze stift overgegaan, omdat het met de zwarte soms moeilijk was om te zien waar de lijntjes zaten, als het buiten donker werd. De roze stift bleek het omgekeerde probleem te hebben: toen het donker werd waren de roze stippen vrij lastig te zien. :P Ik ben onbewust overgegaan van rondjes op stippen. Ik weet niet wat beter is. Stippen zijn makkelijker om in het midden te zetten, maar met rondjes kun je (als het rondje een beetje goed in het midden staat) de plek waar de lijntjes elkaar kruisen nog goed zien (maar dat kon nu sowieso, met die roze stift!).


Hier was de rest van het liedje volledig ingetekend. Ik had zo nu en dan fouten gemaakt, maar dan kon ik gewoon de verkeerde noten doorkruisen en de goede intekenen. Aan het eind van de melodie had ik zo veel fouten gemaakt dat ik bang was dat het onduidelijk zou zijn waar ik nou moest ponsen, dus toen heb ik weer even de zwarte stift gebruikt, voor de goede noten.

Het ponsen was deze keer uitdagender dan bij de eerste helft, omdat ik nu moest opletten waar ik de individuele noten precies ponste, omdat ze door de gebroken akkoorden niet meer altijd in het midden moesten! Zo ziet een deel ervan van dichtbij uit:

Je kunt duidelijk zien dat de noten niet op hetzelfde moment worden gespeeld.

Toen ik klaar was met ponsen en het stuk afspeelde bleek dat ik nog een fout had gemaakt! Wel een begrijpelijke:

Ik had die tweede F# als een F getekend en gesponst. ;) (voor als je het niet wist: kruizen en mollen blijven in werking tot het eind van de maat, niet alleen voor de noot waar ze voor staan) Maar dat was makkelijk op te lossen met weer een tapeje achterop en een nieuw gat, zoals gedemonstreerd in hoofdstuk 3.

En nu kon ik naar het volledige deuntje luisteren! :D

Dit is echter nog niet het einde van het verhaal: ik vond het namelijk vrij naar om de muziekdoos naar beneden te houden, en ik vond ook dat het geluid niet heel mooi was, ook niet op deze houten tafel.

Hoofdstuk 5 - Een doos voor de muziekdoos

Al vrij kort na mijn verjaardag had mijn oma het idee gekregen om een oom van me te vragen om een houten doosje voor de muziekdoos te maken. Hij had namelijk aan mij gevraagd of ik nog wensen had (maar ik had niks kunnen bedenken), en hij is, in tegenstelling tot mij, juist wél erg goed in fysiek knutselen. ;) M'n oma had toen ik de video aan het eind van hoofdstuk 4 had opgenomen de muziekdoos naar hem toe gebracht (we waren wel vergeten om er een notenstrook bij te doen...), maar ik had niet verwacht dat hij iets zou hebben gemaakt voordat dit artikel online moest staan.
Maar toen had m'n oom gisteren iets te doen bij m'n oma, en kon hij ook wel even langs ons, mét de doos, die blijkbaar al af was! :D


Ziet het er niet geweldig uit? :D
Het maken ervan, heel kort samengevat: kijk wat voor hout je hebt, begin, en heb genoeg hout om dingen opnieuw te doen als het mis gaat. M'n oom had trouwens ook de video van Wintergatan gekeken ter inspiratie. :) Het kistje is gemaakt van eikenhout, omdat dat mooier klinkt dan veel andere houtsoorten. M'n oom had het dus niet kunnen testen, want we hadden geen strook erbij gegeven, maar het klonk wel direct heel goed!
... vooral de allereerste keer. Vreemd genoeg begon na een tijdje de zwengel te tikken bij het rondgaan, en het is me niet meer gelukt om dat te voorkomen. Dat is behoorlijk vervelend, en ik weet niet of het aan het houten doosje of aan het muziekdoosje zelf ligt. Nog wat experimenteren waard. :) In ieder geval klinkt het geluid van de noten een stuk beter met het doosje, en vooral de galm!

Dat getik is wel heel vervelend, niet? Hopelijk kan ik er iets aan doen voordat ik het openbaar op YouTube ga zetten.

Naast het mogelijke voorkomen van het getik zijn er meer gebieden om op te experimenteren: ook met het doosje is de muziekdoos te licht om te blijven staan tijdens het zwengelen, dus hield ik in de video hierboven m'n hand erop. Maar ik ontdekte dat dat invloed heeft op het geluid! De video hieronder begon met het experimenteren daarmee:

Vanaf 0:33 laat ik horen hoe het klinkt met m'n hand er zo weinig mogelijk op (hoor je dat sommige lage noten dan slecht klinken??), vanaf 0:58 laat ik horen dat het geluid zonder ondergrond bijna al z'n kracht verliest, en daarna ga ik experimenteren met en zonder deksel. Het valt me op dat het effect van het deksel erop doen en eraf halen veel kleiner leek dan dat van m'n hand erop en eraf doen, en zelfs van het m'n hand erop en eraf doen als het deksel er nog op zat.

Tot slot heb ik nog een video gemaakt van hoe de muziekdoos klinkt op verschillende ondergronden, maar bij nader inzien denk ik eigenlijk dat die niet zo veel toevoegt. :P Samenvattend: het maakt een klein beetje uit of de muziekdoos op het midden of op de rand van de tafel staat (zonder houten doos eromheen was het niet eens doenlijk om 'm te zwengelen als hij niet op de rand stond), over het algemeen klinkt het gewoon behoorlijk flauw als het niet op hout staat, maar op onze laminaten vloer is het geluid verrassend oké.
De ideale ondergrond moet ik nog vinden, denk ik! ;)

Ik sluit hierbij dit artikel af, en wil je vragen om als je zo geïnteresseerd was om dit hele lange stuk te lezen, ook te bedenken of je misschien tips of reacties hebt die je me kunt sturen. ;) Op 10 juli komt van het spel waaruit ik het muziekje gehaald heb een remake uit voor de Switch, en voor die tijd hoop ik een heel mooie video klaar te hebben! :D

Bonus: de uiteindelijke video